De eetbare siertuin

Bij het ontwerp van een eetbare siertuin is het belangrijk om eerst goed na te denken over de indeling en de ecologische lagen. Een voedselbos bestaat uit verschillende lagen van vegetatie die in de natuur vaak ook zo voorkomen en dat gaan we kopiëren in een tuin. Denk aan hoge bomen (zoals walnoten of tamme kastanjes), kleinere fruitbomen (zoals appel- en perenbomen), struiken (zoals bessenstruiken), kruiden, bodembedekkers, wortelgewassen en klimplanten. Door deze lagen te imiteren, creëer je een ecosysteem waarin planten elkaar versterken en aanvullen, vergelijkbaar met een natuurlijk bos.

• Bepaal de locatie en indeling:  Kies een geschikte plek voor de bomen en struiken en denk na over de lichtinval, windbescherming en waterhuishouding. Een voedselbosontwerp houdt rekening met de standplaats van planten en bomen, waarbij ze elkaar niet in de schaduw zetten en voldoende ruimte is voor zowel zonminnende als schaduwminnende planten.

• Denk in lagen: Gebruik de principes van een voedselbos door lagen te creëren. Zet bijvoorbeeld fruitbomen als de bovenlaag, bessenstruiken zoals frambozen en zwarte bessen in de middelste laag, en voeg daaronder eetbare kruiden zoals salie, oreganum en bieslook toe als bodembedekkers. Klimplanten zoals druiven of hop kunnen op schuttingen of pergola’s groeien, waardoor verticale ruimte optimaal wordt benut.

Het kiezen van de juiste planten is cruciaal voor een eetbare siertuin. Kies voor een mix van inheemse en eetbare sierplanten die niet alleen voedsel opleveren, maar ook bijdragen aan de biodiversiteit en het ecologisch evenwicht van je tuin.

• Vruchtbomen en -struiken: Kies bomen en struiken die eetbaar en sierlijk zijn, zoals appel-, peer-, en perzikbomen voor de hogere lagen. Bessenstruiken zoals blauwe bessen, bramen en rode bessen vormen prachtige kleurrijke accenten en leveren een rijke oogst. Deze planten hebben het voordeel dat ze weinig onderhoud vereisen en goed passen in de opbouw van een voedselbos. Bessenstruiken zijn in het wild immers bosrandplanten en vinden een plekje in de halfschaduw opperbest.

• Eetbare bloemen en kruiden: Voeg eetbare bloemen toe zoals Oost-Indische kers, viooltjes en goudsbloemen, die zowel de borders opfleuren als de salades op je bord. Kruiden zoals rozemarijn en munt zijn ideaal als bodembedekkers of randen rond borders en hebben bovendien insectenwerende eigenschappen, waardoor plagen op natuurlijke wijze worden bestreden.

• Bodembedekkers en groenbemesters: In een voedselbos is de bodem altijd bedekt om onkruidgroei tegen te gaan en de vochtbalans te behouden. Gebruik bodembedekkers zoals aardbei, daslook en kruidenklaver die naast hun eetbare functie de bodem beschermen. Groenbemesters zoals klaver en lupine verbeteren bovendien de bodemkwaliteit door stikstof aan de grond toe te voegen.

Hoewel een eetbare siertuin met voedselbosprincipes minder onderhoud vereist dan een klassieke moestuin, zijn er nog steeds enkele eenvoudige onderhoudswerkzaamheden nodig om de tuin gezond en productief te houden.

• Snoeien en ruimtebeheer: Door regelmatig te snoeien, houd je de bomen en struiken in goede conditie en zorg je ervoor dat elke plant voldoende licht krijgt. In een voedselbosontwerp is snoeien gericht op het behoud van de vorm en het bevorderen van groei, en het snoeiafval kan meteen dienen als mulch.

• Oogsten en herplanten: Het oogsten van fruit, kruiden en groenten is een terugkerend onderdeel van het tuinonderhoud. Bij een voedselbos kun je vaak meerdere keren per jaar oogsten, afhankelijk van de soorten die je hebt gekozen. Door te experimenteren met nieuwe eetbare planten en regelmatig te herplanten, blijft de tuin zich dynamisch ontwikkelen en verandert het aanbod aan eetbare gewassen.